Op een mooie zomer middag bestel je in een strandtent een rijk gevulde maaltijdsalade en vervolgens krijgt je tot je verbazing een pluk gemengd zilt zeewier op een bord geserveerd. Dat zou toch, naar wij vermoeden, op zijn minst stuiten op enige weerzin bij velen van ons! Toch zullen we ons consumptiepatroon de komende jaren aan moeten passen en met elkaar een oplossing moeten vinden voor het wereldwijde voedselprobleem.
In 2050 hebben meer dan 9 miljard mensen voedsel nodig. Het voedsel zal efficiënter geproduceerd moeten worden met minder impact op het milieu. Hoe krijgen we dat voor elkaar? Het idee om puur zeewier te eten als eiwitbron gaat voor de meesten van ons anno 2020 wellicht nog een stap te ver. Behalve dan misschien als onderdeel van de sushi of tijdens een gastronomische beleving in een meervoudig sterrenrestaurant. Toch is zeewier een bron van eiwitten en mineralen en bevat essentiële voedingsstoffen voor mens en dier. Daarnaast kan zeewier dienen als grondstof in een bio-circulaire economie.
Zeeuws Zeewier
Wij zijn ervan overtuigd: ‘Zeewier heeft potentie voor de toekomst, wereldwijd, in Nederland, maar vooral ook in Zeeland!’ Zeewier groeit snel, veel sneller dan landplanten. Als we in staat zijn om een paar procent van onze oceanen te beplanten met zeewier, dan hebben we genoeg om miljarden mensen te voorzien van de broodnodige eiwitten en kan de toekomstige voedselzekerheid gegarandeerd worden zonder dat dit ten koste gaat van natuur, biodiversiteit en milieu! Als de teelt duurzaam plaatsvindt op water in plaats van op schaarse landbouwgrond, kan de productie van deze plantaardige vorm van biomassa een grote bijdrage leveren aan de bio-circulaire economie. Hoe dan? Door zeewier niet in zijn geheel te consumeren, maar te bewerken. Daarbij kunnen eetbare componenten, zoals eiwitten, vezels, vetten en suikers, gescheiden worden van stoffen met een bijzondere functionaliteit. Want zeewier is veel meer dan een duurzame voedselbron!
Meer dan een bron van eiwit en mineralen
Mede door zijn mariene leefomgeving heeft zeewier een heel ander metabolisme dan biomassa afkomstig van het land en daarmee ook andere inhoudsstoffen. Waardevolle stoffen uit zeewier vinden momenteel wereldwijd hun nut op vele gebieden, als farmaceutische producten, in de landbouw, nanotechnologie en andere applicaties. Zo zit er een bepaalde stof in zeewier die UV straling blokkeert en te verwerken is tot een koraal- en mariene omgeving vriendelijke zonnebrandcrème. Ook bevatten sommige soorten zeewier plantensterolen. Deze bioactieve componenten kunnen een oplossing bieden in de strijd tegen de ziekte van Alzheimer. Zeewier bevat bovendien een stof die de methaanuitstoot van koeien vermindert en daarbij een positieve bijdrage kan leveren aan het verkleinen van het broeikasgas probleem en indirect aan het oplossen van de stikstofproblematiek. En er zijn sterke aanwijzingen dat de specifieke umamismaak van zeewier inzetbaar is bij het herstel van de verminderde eetlust bij ouderen en patiënten die chemotherapie hebben ondergaan. En dit zijn slechts een aantal veelbelovende voorbeelden.
Uitdaging als kans
Toch zijn er nog heel wat uitdagingen. Alhoewel bezig aan een inhaalrace, loopt Europa forst achter op ’s wereld grootste zeewierproducent, Zuidoost-Azië, als het gaat om innovatie in teelt en veredelen van zeewier en in het isoleren van de bruikbare inhoudsstoffen. Echter, met vereende krachten kan Nederland zich in de toekomst onderscheiden in het meervoudig verwaarden van zeewier. Praktijkgericht onderzoek kan hierbij een wezenlijke bijdrage leveren. De HZ Centres of Expertise en de lectoraten kunnen de provincie Zeeland helpen om zich daarbij te positioneren en te profileren als zeewier regio. Samenwerking met de beroepspraktijk, maar ook tussen disciplines, denk daarbij aan Chemie, Aquacultuur, Datascience, Engineering, Toerisme en Economie, is daarbij van cruciaal belang. Het nieuw te bouwen Joint Research Centre* in Middelburg zal de samenwerking tussen de beroepspraktijk, kennispartners, het HBO en andere onderwijsinstellingen vormgegeven en faciliteren in een inspirerende omgeving waar studenten opgeleid worden tot professionals voor de toekomst en waar uitdagingen als kansen benut worden! En wie weet, wordt daar in de kantine het ‘nieuwe normaal’: een zilte zeewiersalade als lunch!
– Jasper van Houcke, senior onderzoeker en coördinator bij het lectoraat ‘Aquacultuur in Deltagebieden’ & Tanja Moerdijk, postdoc onderzoeker bij het lectoraat ‘Marine Biobased Specialties’ en docent Chemie.-
Dit artikel is onderdeel van ons online magazine BIOBASED update – juni 2020: